Ekolojik evlerle ilgili bilmek istediğiniz her şey

Homify TR Homify TR
homify Modern houses
Loading admin actions …

İnsanlığın dünya üzerindeki etkileri gözle görülür sonuçlar doğurmaya başladıkça çevre bilinci de önemli bir değer haline geldi ve geçmişe kıyasla önemli ölçüde yaygınlık kazandı. Ekolojik evler de bu çevre bilincinin mimariye yansımaları olarak nitelendirilebilir. En yalın haliyle, doğayla mümkün olduğunca barışık, enerji tüketimi ve karbon ayak izini asgaride tutmaya çalışan, yapım aşamasında olduğu gibi kullanımı süresince de her türlü kaynağa değer veren ve geri dönüşümün önemine vurgu yapan evleri ekolojik evler olarak nitelendirebilir. Dünyada farklı yaygınlık düzeylerinde kullanılan ve üretilen belli başlı ekolojik ev tiplerinden söz etmek mümkündür. Nitekim bunların belli başlı olanlarına bu yazıda değinmeye çalışacağız. Bununla birlikte yukarıda sözünü ettiğimiz prensiplerin en azından bir kısmına uyma yönünde çaba gösteren tasarımcıların elinden çıkmış ve belli bir bilinç düzeyini yansıtan evleri de ekolojik evler olarak nitelendirmekte hiçbir sakınca yok.

Ekolojik evleri pek çok farklı şekilde incelemek mümkündür. Bizim tercih edeceğimiz yöntem daha ziyade süreç odaklı ve bu konuda fikir edinmek, belki de ileride bir ekolojik ev sahibi olmak isteyebilecekler için iki aşamalı bir anlatıma dayalı olacak. Böylelikle ekolojik evleri ansiklopedik bir tarzda tarif etmeye çalışmak yerine daha anlaşılır bir düzlem sunabileceğimizi umuyoruz.

Ekolojik bir ev için lokasyon seçimi

Ekolojik bir ev yapmak için lokasyon seçimi iki şekilde olabilir: Elinizde belli bir alan vardır ve bu alana ekolojik bir ev yapmanın yolunu ararsınız. Yahut ekolojik bir ev yapmak için doğru yeri ararsınız. Bunların ilki aslında bir lokasyon seçiminden ziyade bir tasarım ve planlama seçimi olarak nitelendirilebilir. Öncelikle şunu akıldan çıkarmamakta her zaman yarar var; elinizdeki alanın nitelikleri ne olursa olsun, bu alanda bir ekolojik ev yapmak her zaman mümkündür. Bir dağın zirvesi, bir gök delenin tepesi, ikinci kat çıkılmaya hazır bekleyen bir gecekondunun damı ya da herhangi bir boş arazi fark etmez. Geri dönüştürülmüş malzemeler öncelikli olmak üzere yerel kaynaklardan yararlanıyorsanız, evinizin yapım süreci doğaya en az zararı vermeyi ve kullanım esnasında en az enerji tüketimini hedefliyorsa ve endüstriyel benzerlerine kıyasla daha küçük bir karbon ayak izi bırakıyorsa, yeri, yüksekliği, büyüklüğü ne olursa olsun siz de ekolojik bir ev sahibi oldunuz demektir.

Gelelim asıl lokasyon seçimi konusuna. Öncelikle bu işin de çok kesin kaideleri olmadığını belirtelim. Her şeyden önce yaşayacağınız yeri evinizin niteliği değil sizin tercihleriniz, işiniz, aileniz ve kendinizle ilgili diğer parametreler belirleyecektir. Belli bir bölge üzerine karar kıldıktan sonra ekolojik bir ev için en iyi noktayı aramaya koyulabilirsiniz. Pek çok insanın emeklilik projesi haline gelen, tarım arazilerinin üzerine beton subasmanlar yapılarak inşa edilen prefabrik evlerin ekolojik ev sınıfına asla girmediklerini en baştan belirtelim. Her şey bir yana ekolojik bir ev tarım arazisini tahrip edilerek yapılamaz. Ekolojik bir evin doğaya mümkün olan en az zararı vermeyi hedeflediğini hesaba katacak olursak, tarım arazisi ya da ormanı yok ederek böyle bir ev yapamayacağımız zaten kolaylıkla anlaşılacaktır. Öte yandan bir tarım arazisinin içindeki büyük bir kaya parçasından yararlanarak evinizi toprağa zarar vermeden yapabilir, toprağı da işleyerek gıdanızı kendiniz üretebilirsiniz. Ekolojik evler genellikle böyle yaratıcı çözümlerin ürünleridirler ve ezberden şaşmayanlar için pek elverişli oldukları söylenemez.

Ekolojik evler mümkün olduğunca en yakındaki kaynakları kullanarak yapılırlar. Bu prensibe göre çeşitli doğal kaynaklara, örneğin doğal taşlar, kireç, su vb. kaynaklara yakın bir alan elverişli bir alandır. Bunun dışında, güneşten maksimum şekilde yararlanacak, mümkünse yağmur suyunu toplayabilecek avantajlara sahip araziler de her zaman tercih sebebidir. Çünkü tüm bunlar toplamda daha az kaynak ve daha az enerji tüketimi anlamına gelecektir.

Ekolojik bir ev için malzeme seçimi

Sizin de tahmin edebileceğiniz üzere ekolojik evler için en temel malzemeler, taş ve ahşap gibi doğada bulunabilen kaynaklardır. Öte yanda her taş ya da ahşap ev ekolojik ev değildir. Öncelikle bu malzemelerin kökenini bilmeli ve buna göre temin etmelisiniz. Ekolojik eviniz için gereken yapı malzemelerini kendi çevrenizden temin etmeniz aslında en doğrusudur. Mesela kendi tarlanızdan çıkan taşlar ya da kendi ağaçlarınızdan budayarak elde ettiğiniz odunlar gibi. Yani ekolojik eviniz için en doğru malzeme, en sevdiğiniz malzeme değil, çevrenizde en bol bulunan ve doğaya etkisi en az olan malzemedir. Peki bu malzemeler ve bunlarla yapılabilecek ev çeşitleri nelerdir?

- Toprak çuvalı evler

Muharebelerde veya sel baskınlarında kullanılan kum torbalarından esinlenilerek ve esas olarak afet sonrası çok hızlı kurulabilen evler olarak tasarlanan toprak çuvalı evler, karbon ayak izi en küçük ve her bakımdan verimliliği en yüksek ekolojik evler arasında yer alıyor. Herhangi bir taşıyıcı ya da çatı olmaksızın kubbe şeklinde inşa edilen toprak çuvalı evler, kasırga gibi en ağır afetlerle bile baş edebiliyorlar. Çok düşük maliyetleri sebebiyle özellikle az gelişmiş Afrika ülkelerinde yaygın olarak kullanılmaktalar.

- Kerpiç evler

Ülkemizde de birkaç on yıl öncesine kadar en yaygın konut tiplerinden biri olan kerpiç evler, toprak ve saman karışımı olup güneşte kurutulan basit tuğlalarla yapılır. Anadolu’da yayın olan kerpiç evler genellikle alçak tavanlı ve toprak damlı olduğundan konfor seviyeleri hayli düşüktür. Öte yandan daha planlı inşa edilmiş bir kerpiç ev oldukça sağlıklı ve ısı yalıtım değerleri hayli yüksek bir konut olabilmektedir.

- Saman evler

Son birkaç yıldır adından daha fazla söz ettiren saman evler aslında Kanada gibi belli başlı gelişmiş ülkelerde yaygın olarak kullanılmaktalar. Ahşap bir iskelet ve saman balyalarından oluşan bu evler, sanılanın aksine güçlü bir yangın dayanımına ve inanılması güç yalıtım değerlerine sahipler. Düşük maliyet ve hızlı inşa aşaması da saman evlerin diğer avantajları arasında.

- Earthship

Başta atık araç lastikleri olmak üzere neredeyse tamamen atık malzemelerle üretilen ve özel bir mimari tarza sahip olan Earthship tipi evler tam anlamıyla kıyamet koşullarına göre yapılmaktadır. Atık suyu arıtıp tekrar kullanan ve kendine yeterlilik oranı yüzde yüze yakın olan bu evleri profesyonel mimari destek almadan yapmak oldukça zor olmakla birlikte, bir kez yapıldıktan sonra sahip olabileceğiniz en güzel ekolojik evlerden biridir.

- Cordwood (Odun evler)

Görece yeni bir ekolojik ev tipi olan odun evler, yine ahşap bir iskeleti yakacak niteliğinde parça odunlardan oluşan duvarlarla birleştirerek yapılmaktadır. Odunlar toprak-saman karışımı ya da endüstriyel bir harç kullanılarak çok sağlam duvarlar elde edilir. Yapım hızıyla ve düşük maliyetiyle ahşap evlere önemli bir alternatiftir.

- Kütük evler

Finlandiya başta olmak üzere soğuk kuzey ülkelerinde yüzlerce yıldır geleneksel olarak yapılan kütük evler, son dönemde ülkemizde de hızla yaygınlaşıyor. Yekpare kütüklerin birbirine geçmesiyle yapılan ve bunun dışında bir taşıyıcı unsuru olmayan kütük evler, sağlamlıkları ve estetik yönleriyle öne çıkıyorlar. Sahip olunması en kolay ekolojik ev tiplerinden olmalarına karşın maliyetleri nispeten daha yüksek.

- Taş evler

Taş evler Anadolu’da binlerce yıldır yapılmakta ve kullanılmakta. Ancak bugün pek çok bölgede taş evler geleneksel özelliklerini yitirmiş durumdadır. Tipik betonarme evlerde tuğla yerine taş kullanılması şeklinde yapılan bu evlerin ekolojik olduklarını iddia etmek çok zor. Oysa geleneksel taş evlerde beton kullanılmaz; ahşap, taş ve gerektiği yerde toprak harcın harmanlandığı bu eski tip taş evler gerçek anlamda ekolojik evlerdir.

(Yeri gelmişken doğal taşların yalnızca ev yapımında değil, evlerin diğer iç mimari unsurlarında da kullanılabildiğini ve de içinde bulundukları her ortamda fark yaratan bir estetik yarattıklarını da belirtmeden geçmeyelim. Doğal taş zeminler başlıklı yazımızda bu konudaki yer döşemesi örneklerini görebilirsiniz.)

Ana prensip: Doğallık

Burada belli başlı türlerine yer verdiğimiz ekolojik evlerin elbette daha pek çok çeşidi mevcut. Dahası, başta da belirttiğimiz gibi, doğru ilkeleri takip ederek yapacağınız ev, malzemesi ne olursa olsun bir ekolojik ev sıfatını hak edecektir.

Kendiniz de yapabilirsiniz…

Ekolojik bir evi kendiniz de yapabilirsiniz. Belki de ekolojik evleri farklı kılan en önemli özelliklerden biri budur. İnternet ortamında bolca ve rahatlıkla bulabileceğiniz kaynaklar sizin için yeterli olacaktır. Öte yandan böyle bir işe kalkışmayı gözünüz kesmiyorsa, ekolojik evler üzerine çalışan ve sayıları giderek artan yerli firmalardan destek isteyebilir, gönlünüzdeki ekolojik eve en kısa zamanda kavuşabilirsiniz. (Ekolojik konutlar üzerinde uzmanlaşan yerli firmaları nerede bulabileceğinizden emin değilseniz, aslında sadece bir tık uzağınızda olduklarını hatırlatmak isteriz: Ekolojik tasarımlar)

Need help with your home project?
Get in touch!

Highlights from our magazine